بهزادی: این تحولات نو در دانش برنامهریزی شهری تا چه اندازه در ایران رواج یافته و به آن عمل میشود؟
چنگلوایی: در مورد ایران در سطوح مختلف برنامهریزی، هنوز درگیر مدل کمیت هستیم، به این معنی که اول ساختار کلانشهرها با مدل کمیتی با افقهای مشخصی برنامهریزی میشوند، بعدازآن دنبال ارتقای کیفیت محلات و فضای شهری و ... میرویم. درصورتیکه این درست نیست بلکه باید از ابتدا در بطن تفکر اولیه مفهوم کیفیت و پیشرفت وجود داشته باشد. برنامهریز آمریکایی بزرگ به نام فریدمن، در مورد توقف دنیا در مدل کمیتی اینگونه بحث میکند: «اگرچه دنیا تا به امروز در برنامهریزی اقلیدسی کار میکرد که همه چارچوبها مشخص بود، لذا زین پس به سمت برنامهریزی نااقلیدسی حرکت خواهیم کرد. یعنی افقهای زمانی کوتاهمدت و مکانهای واقعیتر» و این یعنی تزریق کیفیت به پلان برنامهریزی.
بهزادی: قبل از اینکه وارد بحثهای سمبلیک مثل روز شهرساز یا مفاهیمی چون جامعه شهرسازان، نهادهای شهرسازی و از این دست شویم، بهتر است یک بازتعریف از بحث چگونگی نهادگرایی در شهرسازی انجام دهید.
چنگلوایی: تئوری نهادگرایی یک تئوری جدید در حوزه مدیریت برنامهریزی شهری است. اگر تا به امروز این مسئولیت بر دوش نهادهای رسمی یا دولتی یا عمومی بوده است، تعیین کنیم که در حال حاضر جایگاه نهادهای خصوصی یا NGO ها کجاست؟ آیا در حد جلسات سمبلیک سالیانه است؟ بازخوردهای آن چگونه است؟ رابطه عملکرد و بستر این نهادها را چگونه در نظام فکریای توزیع کنیم که قرار است شهروندان را برای مقطعی که بتوانند در نظامات برنامهریزی شهری اثربخشی داشته باشند و ایفای نقش داشته باشند، آموزش دهد.
امیدوارم یکی از سالهای پیش رو، تبیین و جایگاه نقش نهادهای مرتبط با شهر را بهعنوان چارچوب این همایشها قرار دهند. یکی از موارد آن سازمانهای مردمنهاد هستند. اما در ابتدا باید رابطهها و بسترها مشخص شود تا بتوانیم درنهایت یک ارزیابی از عملکردها داشته باشیم.
بهزادی: آیا هنوز در کشور ما وظیفه و مأموریت یک شهرساز در قبال جامعه مشخص نشده است؟
چنگلوایی: یک مهندس مشاور شخصیت حقیقی نیست بلکه یک جایگاه و بستر نهادی دارد. باید مشخص شود که جایگاه شهرساز و شهروند و دولت که همان عرضه عمومی تصمیمگیرنده و تصمیمساز است، کجا قرار دارد. مقوله شهرسازی تاکتیکال از سال ۲۰۰۵ در دنیا مطرحشده و بهصورت جدی دنبال میشود. چون دقیقاً مبتنی بر جایگاه نهادی حوزه شهرسازی است و به این درک رسیدهاند که اگر مطالبه عمومی را در شهروندان ایجاد کنند، کمکم تغییر را در فضای کالبدی شهر میتوانند ایجاد کنند، و این مبتنی بر همان کیفیت و پیشرفت است.